Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Hanehalkı Bütçe Araştırması'nın 2024 yılı sonuçları, gıda israfının boyutlarını gözler önüne seriyor. Araştırma sonuçlarına göre, gelir düzeyi arttıkça gıda ürünlerini çöpe atarak israf etme sıklığı da artıyor. Bu durum, tüketim alışkanlıklarımız ve gıda kaynaklarına verdiğimiz değer konusunda düşündürücü bir tablo ortaya koyuyor.

En Çok İsraf Edilen Gıdalar Hangileri?

Hanehalkları tarafından en fazla israf edilen gıda grupları incelendiğinde, listenin başında %40.1'lik oranla taze meyve ve sebzeler yer alıyor. Bu yüksek oran, taze ürünlerin çabuk bozulabilir olması, yanlış saklama koşulları ve ihtiyaçtan fazla alım gibi faktörlerden kaynaklanıyor olabilir. Taze meyve ve sebzeleri, %32.0 ile ekmek, %14.3 ile süt ve süt ürünleri takip ediyor.

Gıda İsrafının Nedenleri Neler Olabilir?

Gıda israfının pek çok farklı nedeni bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Planlama Eksikliği: Alışverişe çıkmadan önce ihtiyaç duyulan miktarın belirlenmemesi, gereğinden fazla ürün alınmasına yol açabilir.
• Yanlış Saklama Koşulları: Gıdaların uygun koşullarda saklanmaması, bozulma süreçlerini hızlandırarak israfı artırabilir.
• Son Tüketim Tarihi Algısı: "Son tüketim tarihi" ve "tavsiye edilen tüketim tarihi" arasındaki farkın bilinmemesi, hala tüketilebilir durumda olan gıdaların çöpe atılmasına neden olabilir.
• Porsiyon Kontrolü: Hazırlanan yemeklerin porsiyonlarının fazla olması, tüketilemeyen yemeklerin israf olmasına yol açabilir.
• Görünüş Kaygısı: Kusurlu veya şekli bozuk meyve ve sebzelerin tercih edilmemesi, bu ürünlerin israf edilmesine neden olabilir.

Gıda İsrafını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Gıda israfını önlemek hem bireysel hem de toplumsal düzeyde alınacak önlemlerle mümkündür. İşte gıda israfını azaltmaya yönelik bazı öneriler:

• Alışveriş Listesi Hazırlayın: Alışverişe çıkmadan önce ihtiyaçlarınızı belirleyin ve bir liste hazırlayın. Bu sayede gereksiz ürün alımının önüne geçebilirsiniz.
• Doğru Saklama Yöntemlerini Öğrenin: Her gıdanın farklı saklama koşulları olduğunu unutmayın. Gıdaları uygun koşullarda saklayarak ömrünü uzatabilirsiniz.
• "Son Tüketim Tarihi" ve "Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi" Farkını Bilin: "Son tüketim tarihi" geçmiş ürünleri tüketmek sağlık açısından riskli olabilirken, "tavsiye edilen tüketim tarihi" geçmiş ürünler hala tüketilebilir durumda olabilir.
• Porsiyon Kontrolü Yapın: Yemek hazırlarken porsiyonları ihtiyacınıza göre ayarlayın. Artan yemekleri değerlendirmek için farklı tarifler deneyebilirsiniz.
• Kusurlu Ürünleri Tercih Edin: Kusurlu veya şekli bozuk meyve ve sebzeler de en az diğerleri kadar lezzetli ve besleyicidir. Bu ürünleri tercih ederek israfı azaltabilirsiniz.

Gıda israfı, sadece ekonomik bir kayıp değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal sorunlara da yol açmaktadır. İsraf edilen gıdaların üretimi için harcanan su, enerji ve toprak gibi kaynaklar boşa gitmekte, çöplüklerde biriken organik atıklar ise sera gazı emisyonlarına katkıda bulunmaktadır. Gıda israfını azaltarak hem kendi bütçemize katkıda bulunabilir, hem de daha sürdürülebilir bir geleceğe yatırım yapabiliriz.